Bijeenkomst eigenaren vloedschuren

Zaterdag 25 mei 2024 waren de eigenaren van de bestaande vloedschuren in de gemeente West Betuwe bijeen. Voorzitter Han van Schaik was blij de eigenaren van vloedschuren te kunnen ontmoeten. De bijeenkomst was in de Koor van de PKN kerk Sint Pieter in Tricht.   Het doel van deze bijeenkomst was tweeledig:

  1. De stichting Kunst en Cultuur West Betuwe heeft de vloedschuren in West Betuwe 4 jaar geleden in kaart gebracht en op de kaart gezet. Zij wilde ook de vloedschuureigenaren in contact brengen met instanties die hen wegwijs maken om de vloedschuren ook in de toekomst te kunnen bewaren; hierbij is hulp nodig. Zeker wilde zij ook de eigenarenaren met elkaar in contact brengen.
  2. De stichting wilde ook de subsidie verstrekkers bedanken voor het mogelijk maken van de vloedschuur route en het tot stand komen van het educatieve programma voor de scholen van Primair Onderwijs.
  Vier jaar geleden heeft de stichting een fietsrouteboekje met veel informatie over de nog aanwezige vloedschuren in West Betuwe uitgebracht. Toen werd al duidelijk dat eigenaren van deze historische panden tegen veel problemen aanliepen over regelgeving. Zeker bij het eventueel aanbrengen van veranderingen of het weer in oude staat terugbrengen.   We besloten de eigenaren met elkaar in contact te brengen. Voor deze bijeenkomst waren mevrouw Ir. Ida Roeterdink van het Nationaal Restauratiefonds Amersfoort en haar monumenten collega West Betuwe en gastspreekster mevrouw Alice Gut, aanwezig.   Voorzitter Han van Schaik was erg blij deze bijeenkomst eindelijk te hebben mogen organiseren, ook namens de eigenaren van vloedschuren. Er is veel kennis opgedaan en de eigenaren weten bij wie ze kunnen aankloppen met vragen. De aanwezige sponsoren hebben kunnen waarnemen dat de uitgave over de vloedschuren een zinvolle bijdrage is geweest.   Na afloop van de bijeenkomst vond een bezoek plaats in de vloedschuur van Piet Timmer in Buurmalsen.   Voor meer informatie kijk onder het kopje "routes". Het fietsrouteboekje à € 5,00 is te bestellen via info@skcwb.nl of is te koop bij De Streekzaak en De Beurs, Markplein in Geldermalsen.   De geschiedenis van de vloedschuren:  
  1. Ontstaan: In de periode van 1300 – 1870 hebben we in onze gewesten te maken met zeer koude winters en korte natte zomers. Deze periode wordt wel de kleine “IJstijd” genoemd. Het gevolg was ondermeer dat er steeds vaker ijsgang voorkwam in de rivieren stroomafwaarts.
Het ijs ging kruien (stapelen) en zodoende kon het water niet goed stromen. Het gevolg was dijkdoorbraken door de geweldige kracht van opkruiend ijs en hierdoor ontstonden wielen (die blijvend het rivierlandschap bepalen) vlak achter de dijk en het land overstroomde weer voor langere periodes. In het laatste deel van de kleine ijstijd nemen de overstromingen nog toe, denk aan die van 1809 en 1861.  
  1. Reactie: Op deze natuurrampen wordt uiteraard ook gereageerd.
de gewestelijke overheden en waterschappen zorgen voor het aanleggen van nooddijken en vluchtheuvels (bijvoorbeeld verhoging rond de kerken van Est en Meteren). Het lijkt zowat overbodig om te melden dat alleen kapitaalkrachtige boeren in staat waren om een vloedschuur te bouwen.  
  1. Verloop:Na 1870 komen er steeds minder overstromingen voor in onze gewesten? Waarom?
Het ontstaan van Rijkswaterstaat tijdens het Franse bewind en dus geen gewestelijk maar een nationaal beleid; de rivieren werden “recht” getrokken. Vooral verandering van het klimaat: de kleine ijstijd kwam ten einde. De vloedschuren verliezen dus in het laatste kwart van de 19e eeuw hun oorspronkelijke functie. Als gevolg daarvan kregen veel vloedschuren een nieuwe functie. Bijzonder interessant was het omvormen van de vloedschuur tot fruitschuur met een ingenieus koelsysteem (in Opijnen). Dit is volledig onderbelicht en juist zo belangrijk in onze fruitteelthistorie. De meeste schuren stonden leeg en verpauperden daardoor. Wat er nog wel staat, verdient juist nu veel aandacht, anders is het voorgoed verloren. In de tweede helft van de 20ste eeuw werden sommige vloedschuren restaurants (Marienwaerdt) of werden ze verhuurd voor iets anders. De laatste decennia hebben sommigen hun vloedschuren omgebouwd tot woonhuis, bijvoorbeeld de heer Timmer uit Buurmalsen heeft zijn vloedschuur met een visie verbouwd.  
  1. Toekomst:We moeten bijzondere agrarische gebouwen zien te behouden. Waarom?
  • Ze zijn de stille getuigen van de onvermoeibare strijd van onze voorouders tegen het water en hun inventief vermogen om hun kapitaal te redden.
  • Vandaag staan klimaatveranderingen weer hoog op de agenda en staan zowel het tekort aan, als de strijd tegen het water, aan de orde.
  • De vloedschuren zijn mede bepalend geweest voor het historisch agrarisch landschap; vloedschuur de Treeft in Buurmalsen is daar een zeer treffend bewijs van.
  • De gemeente West Betuwe, het Rijk, de verschillende agrarische subsidie instanties die Nederland heeft, hebben de plicht om dit erfgoed in stand te houden. Boeren zijn hardwerkende mensen en kennen vaak niet de weg naar deze instanties en zij zijn ook meestal geen vragende partij, maar “de klok staat nu echt op vijf over twaalf”. De sKCWB hoopt met haar initiatief een begin voor dit proces te hebben gecreëerd!
  Een impressie van de bijeenkomst:    

West-Betuwe
Ons land, ons erfgoed

© sKCWB 2018. Dit manifest is een productie van: